Historia

            Pierwszy drewniany kościół pod wezwaniem św. Jana Kantego w Tarnawie Dolnej został wzniesiony w latach 1840-1843. Jego fundatorem był Jan Wielopolski, właściciel Tarnawy, wchodzącej wówczas w skład dóbr suskich. Z tamtej zabudowy pozostał najprawdopodobniej budynek zwany organistówką. Pierwszym proboszczem parafii był ks. Wojciech Bobek,którego mianował biskup tarnowski Józef Wójtowicz. Duszpasterstwo stanowiło wtedy jedną z części Diecezji Tarnowskiej. Parafię erygowano w 1845 roku.

            1848 roku nastąpiło formalne i praktyczne oddzielenie Tarnawy Dolnej od parafii w Mucharzu, do której miejscowość należała od początku powstania tj. od poł. XIV stulecia. Następny właściciel Tarnawy, Suchej i okolicznych wiosek hrabia Władysław Branicki wybudował w latach 1878-1882, na zboczu Tarnawskiej Góry, świątynię większą, murowaną. Konsekrował ją w 1882 roku biskup krakowski ks. Albin Dunajewski, gdyż parafia tarnawska w roku 1880 wróciła do Archidiecezji Krakowskiej.

            Po śmierci ks. Bobka w 1883 roku obowiązki proboszcza pełnił ks. Marcelin Klimkiewicz, dziekan dekanatu suskiego. Założył on w parafii wiele stowarzyszeń i bractw religijnych, co doprowadziło do ożywienia i pogłębienia wiary. Następnie w roku 1913 stanowisko proboszcza objął ks. Władysław Galus. Funkcję tę sprawował tylko przez pół roku. W latach 1913-1953 duszpasterstwem był Franciszek Graca, wysiedlony podczas okupacji hitlerowskiej.

            W czasie wojny kościół uległ częściowemu zniszczeniu, a naziści spalili ołtarz Najświętszego Serca Pana Jezusa. Tuż po zakończeniu działań wojennych proboszcz Graca wraz z parafianami przystąpili do renowacji świątyni. Dzieło to kontynuował od 1953 roku nowy proboszcz tarnawski ks. Stanisław Kosturek. Dzięki ofiarności i pracowitości mieszkańców Tarnawy położono nowy tynk wewnętrzny w kościele, postawiono ołtarz Serca Jezusowego. Świątynię w środku odmalował artysta z Tarnowskich Gór, Józef Machwica. Przy tej okazji wymieniono w kościele okna, które liczyły już przeszło 70 lat, zastępując stare witrażowymi. Wymieniono też pokrycie dachu i tynki zewnętrzne. Oprócz tego kościół wyposażono w brakujące sprzęty i szaty liturgiczne. 22 lutego 1959 roku ks. bp. Karol Wojtyła, obecnie Papież Jan Paweł II, poświęcił w czasie Gorzkich Żali polichromię kościoła i witraże. W 1986 roku proboszczem został ks. Bronisław Niemiec, który gorliwie pełnił posługę duszpasterską i kontynuował prace gospodarcze, m.in.: przeprowadził misje parafialne, zainstalował w kościele ogrzewanie i podwójne okna. Wyposażył również świątynię w nowe ławki, boazerię i meble zakrystyjne. Następnym proboszczem był ks. Piotr Sulek, mianowany przez ks. kardynała Franciszka Macharskiego 14 października 1995 roku. Duszpasterz ów szczególnie zasłużył się w rozwijaniu kultu Matki Bożej Przemiany i Uzdrowienia. Do dzisiaj wielu wiernych z Tarnawy mówi o nim z szacunkiem „to był dobry ksiądz i gospodarz.” Od 2011 roku funkcję proboszcza pełni ks. Zbigniew Piwowar.

            Dom Boży w Tarnawie Dolnej wykonany jest w stylu neoromańskim. Posiada od frontu wieżę, nakrytą cebulastym hełmem. Nieco dalej umieszczona jest mniejsza wieżyczka. W neogotyckim ołtarzu głównym znajdują się dwa obrazy: stały przedstawia słynący łaskami wizerunek Matki Bożej Przemiany i Uzdrowienia i wysuwany z postacią św. Jana Kantego. Kult Matki Bożej narasta w ostatnim czasie w tarnowskiej wspólnocie parafialnej. Przed wizerunkiem Madonny celebrowane są wszystkie nabożeństwa i Msze Maryjne oraz nieustająca adoracja i nowenny czwartkowe w intencji odnowy ewangelicznej parafian.

            W jednym z barokowych ołtarzy bocznych umieszczona jest płaskorzeźba św. Rodziny i wysuwany wizerunek Matki Bożej Różańcowej. Drugi ołtarz mieści obraz Serca Jezusowego. Trzeci rzeźbiony w drewnie ołtarz poświęcony jest św. Antoniemu. Znajdują się też w nim figurki św. Stanisława Kostki, św. Alojzego i Chrystusa Zmartwychwstałego.

            Z wyposażenia kościoła godne uwagi są także mensa kamienna w nastawie figury Najświętszego Serca Jezusa i Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny; chrzcielnica o podstawie kamiennej, w nastawie z drewna, w stylu barokowym, przedstawiająca scenę chrztu w Jordanowie; obraz Matki Bożej Szkaplerznej, umieszczony nad wejściem do bocznego przedsionka świątyni; późnobarokowy krzyż podarowany przez Tarnowskich z dworu suskiego oraz obraz Zwiastowania namalowany przez artystę Józefa Maultza w roku 1846.

            Charakterystyczna jest polichromia sanktuarium. Prezbiterium zdobi malowidło stropowe przedstawiające Chrystusa Króla z Najświętszą Maryją Panną i św. Józefem. Ściany wypełnione są postaciami czterech ojców kościoła. Łuk transeptowy przyozdobiony jest symbolami siedmiu sakramentów świętych. Na pozostałych ścianach znajdują się malowidła i obrazy Stacji Drogi Krzyżowej. Ponadto pokryte są one malowidłami o motywach ornamentalno-roślinnych.

            Parafii patronuje św. Jan Kanty, który przyszedł na świat 24 czerwca 1390 roku w Kętach. Był synem Anny i Stanisława Waciengów. Rodzice mieli oprócz niego jeszcze pięcioro dzieci. Ojciec jako bogaty mieszczanin żywiecki, przez pewien czas piastował funkcję burmistrza miasta. Jan Kanty w latach 1413-1418 studiował na Wydziale Filozoficznym Akademii Krakowskiej, uzyskując tytuł doktora nauk wyzwolonych. Od 1421 roku kierował uczelnią kanoników regularnych w Miechowie. Po upływie 8 lat został wykładowcą na Wydziale Filozofii Akademii Krakowskiej, a następnie w latach 1432-1438 pełnił z przerwami obowiązki dziekana tego wydziału. Studia teologiczne podjął w 1430 roku. Otrzymał tytuł bakałarza, a później magistra. Wykładał na Wydziale Teologicznym Akademii Krakowskiej. Przez całe swe życie pomagał ubogim. Pocieszał chorych i cierpiących. Cieszył się autorytetem i uznaniem wśród studentów, kolegów profesorów i zwykłych ludzi. Zmarł 24 grudnia 1473 roku. Starania o jego beatyfikację rozpoczęto w 1621 roku. Po 59 latach dokonał jej papież Innocenty XI. W roku 1767 papież Klemens XIII ogłosił bł. Jana Kantego świętym. Jest on patronem Polski, Krakowa i całej archidiecezji krakowskiej, profesorów, studentów, młodzieży, „Caritasu” oraz szkół katolickich. Święty przedstawiany jest w todze profesorskiej, z krzyżem i różańcem, a czasem w scenach wziętych prosto z życia np.: gdy ofiaruje obuwie człowiekowi ubogiemu, gdy dziewczynce podaje kubek z mlekiem, kiedy wszystkie pieniądze oddaje potrzebującym. Uroczystość ku czci św. Jana Kantego obchodzona jest 20 października.

 

                                                                                                                             Kazimierz Surzyn 

Źródła:

  1. Kuria Metropolitarna w Krakowie.
  2. Kronika Parafialna w Tarnawie Dolnej.
  3. Surzyn Kazimierz, Rys historyczny Śleszowic, Tarnawy Dolnej i Tarnawy Górnej, Wadowice 2003.

 Publikacja za zgodą portalu sucha24.pl

 

NOTA HISTORYCZNA (wg. Kroniki Parafialnej)

Kościół parafialny w Mucharzu, wystawiony w roku 1688, okazał się z początkiem XIX wieku zbyt szczupłym, aby mógł pomieścić ludność coraz więcej wzrastającą. Gdy nadto świątynia ta zębem czasu uszkodzona, poczęła grozić upadkiem, powziął ówczesny patron, pan Józef Pisarzowski, właściciel Mucharza i Jaszczurowy, przed rokiem 1837 pobożny zamiar wybudowania nowego, obszernego i murowanego kościoła. Założywszy pod takowy fundament w zmiankowanym roku 1837, doprowadził budowę tegoż do roku 1843 aż po same okna. (...)

Właścicielem Tarnawy w owym czasie (budowy kościoła w Mucharzu) był Pan Jan Kanty Hrabia Wielopolski. Ponieważ tenże znaczną kwotę pieniężną miał kontrybuować do budowy rzeczonego Kościoła w Mucharzu, widocznie za natchnieniem Ducha Przenajświętszego, postanowił dla dogodności Tarnawianów – wystawić Kościół 
w Tarnawie, na co też i Wysokie Władze Duchowne i świeckie dały potrzebne zezwolenie. Dekret władzy cywilnej zezwalający na erekcyą probostwa, czyli jak nazywano (z łaciny): „lokalii” – czyli kapelanii lokalnej, nosi datę 5 maja 1840 roku. W roku 1843 wybudował Pan Hrabia Wielopolski tymczasowo drewniany kościółek, małą plebanijkę i zabudowania gospodarcze. Z czasem miał zamiar wystawić duży, murowany kościół i takież budynki plebańskie. Dnia 2 maja 1845 r. podpisał tenże Pan Hrabia prezentę na tutejsze beneficyum Wielebnemu Księdzu Wojciechowi Bobkowi, wikaryuszowi ślemieńskiemu.

LICZBA DUSZ  w roku 1845 nad którą objął pasterzowanie świeżo instytuowany pierwszy kapelan tarnawski, ks. Wojciech Bobek, wedle spisu z roku 1844 wynosiła  2162 osoby.  Parafia Tarnawa Dolna powraca do diecezji krakowskiej -  dnia 11 czerwca 1880 w piątek nastąpiło nowe rozgraniczenie diecezji tarnowskiej i krakowskiej, mocą dekretu Świętej Stolicy Apostolskiej z dn. 20 stycznia 1880 roku, i od tegoż dnia Tarnawa obok Suchej została przydzielona do diecezji krakowskiej pod rządy duchowe Najprzewielbniejszego Księdza Albina Dunajewskiego, biskupa krakowskiego.

Z parafii pozostałych po odłączeniu od dekanatu makowskiego z dodaniem parafii Stryszów i Ślemień utworzył Jaśnie Wielmożny, Najprzewielebniejszy Ksiądz Biskup dekanat, który nazwać raczył od miasteczka Sucha: „suskim”. Dziekanem suskim został dawniejszy ksiądz dziekan makowski, ks. Józef Górkiewicz, proboszcz w Mucharzu,  W tym czasie nowym właścicielem Tarnawy został hrabia Władysław Branicki, który wypełnił obietnicę poprzednika, hr. Jana Kantego Wieloposkiego i podjął budowę nowego, murowanego kościoła 1878-1882. 

Benedykcya nowego kościoła -  dnia 24 października 1880, tj. w niedzielę przypadającego na ten dzień Odpustu św. Jana Kantego, poświęcił z polecenia Wysokiej Władzy Duchownej Dyecezjalnej Przewielbny ks. Józef Górkiewicz nowy murowany kościół tutejszy,  KONSEKRACJA KOŚCIOŁA – dnia 3 września 1882 roku, tj. w niedzielę XIV, w dniu poświeconym czci św. Joachima, przybył Najprzewielebniejszy ksiądz Albin Dunajewski, biskup krakowski, pieszo ze Zembrzyc i zakonsekrował Wielki Ołtarz i kościół tutejszy pod tytułem św. Jana Kantego. W uroczystości tej brali udział: najprzewielebniejszy 
ks. dr Feliks Gawroński, kanonik katedry krakowskiej. Ks. Czesław Wądolny, kapelan Najprzewielebniejszego Xsiędza Biskupa, ks. dziekan Górkiewicz, ks. poddziekan Balarczyk, ks. Józef Prosnar, proboszcz ze Suchej, ks. Józef ..., proboszcz z Krzeszowa, ks. Leopold Fischer, wikary z Mucharza, ks. Józef Jodłowski, wikariusz ze Suchej, ks. Antoni Nazimek, wikariusz z Krzeszowa, ks. Wojciech Stypuła, diakon, Jan Fox, subdiakon oraz ja, 
ks. Marcelin Narcyz Klimkiewicz, jako administrator tutejszy w czasie choroby 
ks. proboszcza Bobka, który z powodu słabości w uroczystości tej udziału nie brał. Kazanie miał w ten dzień ks. Józef Prosnar, proboszcz ze Suchej, a pierwszą Mszę już po konsekracji odprawił ks. Wojciech Komperdo, proboszcz z Koszarawy.

Po ukończonych ceremoniach konsekracji Najprzewielebniejszy Ksiądz Biskup dokonał wizyty kanonicznej, po czym odjechał do Zembrzyc, gdzie przenocowawszy, udał się nazajutrz przez Tarnawę na wizytę do Krzeszowa, gdzie ja sumę celebrowałem, a ks. Piotr Grębosz z Gilowic głosił na polu Słowo Boże.
[zapis w kronice wg ks. M. Klimkiewicza, II proboszcza w Tarnawie]